Śródmieście Południowe

Niezwykle urozmaicona Warszawska dzielnica urzeka bogactwem zakątków. Niezwykłe, tajemnicze i romantyczne miejsca przepasane nowoczesnością, co i rusz zaskoczą historią. Zobacz co skrywa napawająca inspiracją i tętniąca życiem warszawska dzielnica Południowego Śródmieścia.

W XIX wieku lewobrzeżna Warszawa, otoczona wałem Lubomirskiego, ciągiem fortyfikacji wraz z Cytadelą i Wisłą, rozbudowywała się głównie w kierunku Woli i Mokotowa. Na Woli powstała dzielnica przemysłowo-robotnicza, zaś w kierunku Mokotowa miejska zabudowa przybrała o wiele bardziej wielkomiejskie oblicze. Powstawały tu jedne z najbardziej eleganckich kamienic, w wieku XX wyposażane już w nowoczesne urządzenia, takie jak centralne ogrzewanie czy windy. Na południe przeprowadzała się przede wszystkim burżuazja, która w ten sposób chciała podkreślić swój wysoki status społeczny. Jej wpływ widoczny jest do dziś zwłaszcza wzdłuż Alej Ujazdowskich, przy których wyrosły luksusowe, klasycystyczne, neorenesansowe i eklektyczne wille. Dzielnica ta posiadała jednak mimo wszystko zróżnicowany charakter, gdyż i tu gdzieniegdzie pośród gęstej zabudowy kwartałowej nadal istniały warsztaty i niewielkie zakłady przemysłowe, zaś w 1901 roku wzniesiono uczelnię wyższą - Politechnikę. Nieopodal niej zaś, w 1908 roku wybudowano Halę Koszyki, która, podobnie jak nieco starsze Hale Mirowskie, miała za zadanie uporządkowanie handlu spożywczego i właściwe zaopatrzenie miasta w najpotrzebniejsze artykuły. Wiodącą rolę w rozwoju Śródmieścia Południowego odegrała jednak Marszałkowska – główna ulica handlowa całego miasta. Swoją nazwę zawdzięcza marszałkowi wielkiemu koronnemu z czasów saskiego panowania w Rzeczypospolitej, który przy niej założył swe miasto prywatne – jurydykę Bielino. Marszałek Franciszek Bieliński zasłużył się miastu powołaną przez siebie w 1740 roku Komisją Brukową, której zadaniem było uporządkowanie Warszawy: wybudowanie kanalizacji, zapewnienie czystej wody i wybrukowanie najważniejszych ulic. W ciągu dwóch dekad prac bruk z kamienia polnego pojawił się na przeszło 200 ulicach miasta, a część z nich zyskała także tablice ze swymi nazwami. Przy Marszałkowskiej znajdowały się kina, słynne cukiernie czy flagowe sklepy uznanych marek, zaś pod ulicą w latach czterdziestych miała powstać jedna z planowanych linii metra.

Na tle zrujnowanej w czasie II wojny światowej Warszawy, Śródmieście Południowe nie wyglądało najgorzej. Wprawdzie niektóre ulice, jak np. Krucza również tutaj w dużym stopniu nie przypominały w ogóle miasta, jednak to właśnie tutaj zachowało się prawdopodobnie najwięcej w Śródmieściu ciągów autentycznej, przedwojennej tkanki miejskiej stolicy. Niektóre z ulic zachowały się prawie w całości, dzięki czemu spacerując dziś Lwowską, Wilczą czy Mokotowską poczuć wciąż można klimat międzywojennej stolicy II Rzeczpospolitej.

 W czasach stalinowskich, od 1949 roku przewodnim nurtem w sztuce polskiej stał się socrealizm, według kryteriów którego w sercu przedwojennej, burżuazyjnej dzielnicy zaprojektowano nową, robotniczą Marszałkowską Dzielnicę Mieszkaniową (MDM). Monumentalne, powojenne gmachy warto obejrzeć zwłaszcza w jej centrum na placu Konstytucji, oddanym uroczyście do użytku 22 lipca 1952 roku. Budynki wzdłuż Marszałkowskiej między placami Konstytucji i Zbawiciela ozdobiono płaskorzeźbami przedstawiającymi reprezentantów socjalistycznego społeczeństwa: górnika, rolnika, matkę z dzieckiem, murarza, włókniarkę, hutnika, kolejarza i nauczycielkę z dzieckiem.

 Spacer warto kontynuować przez pełną zieleni aleję Wyzwolenia, gdzie przekonać się można, że socrealistyczny MDM posiada niejedno oblicze. Za placem na Rozdrożu trzeba zdecydować. Idąc w lewo, obejrzymy wille Alei Ujazdowskich, eklektyczne kamienice z początku XX wieku czy pochodzący z tego samego okresu kameralny Park Ujazdowski. Idąc prosto, natkniemy się na odbudowany w latach siedemdziesiątych Zamek Ujazdowski, siedemnastowieczną rezydencję podmiejską Wazów, a obecnie Centrum Sztuki Współczesnej.

Idąc w prawo, dojdziemy do Łazienek Królewskich: krajobrazowego ogrodu angielskiego ostatniego króla Rzeczypospolitej, Stanisława Augusta Poniatowskiego ze wspaniałym, klasycystycznym Pałacem na Wyspie, Belwederem, Starą Pomarańczarnią czy Amfiteatrem. Południowa cześć Śródmieścia, mimo że stanowi centrum miasta, bogata jest w wiele spokojnych i klimatycznych zaułków.

            Co ponadto warto zobaczyć na Śródmieściu Południowym?

• Gmach Ministerstwa Rolnictwa przy ul. Wspólnej (socrealizm)
• Fotoplastikon przy Al. Jerozolimskich 51 (najstarszy na świecie funkcjonujący w tym samym miejscu)
• Gmach centrali telefonicznej przy ul. Nowogrodzkiej 45 (modernizm)
• „Dom dla lalek” przy ul. Hożej 70 (relikt przemysłowej zabudowy; należy wejść na podwórko)
• Pole Mokotowskie (rozległy park krajobrazowo - rekreacyjny)Pole Mokotowskie (rozległy park krajobrazowo - rekreacyjny)

Jeżeli macie ochotę na intensywne zwiedzanie Warszawy, warto zacząć właśnie tutaj, śródmieście południowe aż przesączone jest ciekawymi miejscami. Wynajmij apartament w samym środku Śródmieścia i ciesz się przygodą!